Was de kerk betrokken bij slavernij?

De stad Delft was actief betrokken bij slavernij. Maar speelde ook de kerk hierbij een rol en zo ja, hoe precies? Waren bestuurders uit de kerk er bijvoorbeeld rechtstreeks bij betrokken? Werd slavernij kritisch besproken, goedgepraat of doodgezwegen?
Na het onderzoek naar de rol van de stad gaf de Algemene Kerkenraad van de Protestantse Gemeente Delft opdracht om ook de rol van de kerk te onderzoeken. Omdat het slavernijverleden doorwerkt tot in deze tijd, bij nazaten van tot slaaf gemaakten en bij nazaten van degenen die een rol speelden in de slavernij. De publiekspresentatie van dit onderzoek is op zaterdag 28 juni in de Nieuwe Kerk. Iedereen is welkom!

Al eerder heeft de gemeente Delft onderzoek laten doen naar het slavernijverleden van de stad. Delft had kamers van zowel de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) als de West-Indische Compagnie (WIC). Door de oorlog met Spanje was de handel in bier en textiel belemmerd, de inkomsten droogden op. Door deelname in de VOC en de WIC wilde de stad welvarend proberen te blijven. Zo raakte Delft echter betrokken bij slavenhandel en slavernij op plantages. Enkele tot slaaf gemaakten kwamen ook naar Delft. Hier was slavernij verboden, maar één van de kerkelijke issues was, of deze tot slaaf gemaakten wel mochten worden gedoopt.

Bestuurder en ambtsdrager?
Veel bestuurders van de stad hadden ook bestuursfuncties en financiële belangen in VOC en WIC. Dit stadsbestuur werd samengesteld uit leden van een beperkt aantal vooraanstaande families. Voorwaarde was dat ze lid waren van de toenmalige Gereformeerde Kerk. Er is dus op zijn minst een indirecte relatie met de kerk. Eén van de zaken die nu extra zijn onderzocht is, of zij ook leidinggevende functies in de kerk hadden, bijvoorbeeld als ambtsdragers. En of slavernij aan de orde kwam in kerkenraadsvergaderingen. Daarvoor zijn de notulen van deze vergaderingen onderzocht. En welke rol speelden dominees?

Van toen naar nu
Het nieuwe onderzoek in opdracht van de Algemene Kerkenraad is uitgevoerd door Gerrit Verhoeven en Ingrid van der Vlis. Zij deden ook het eerdere onderzoek naar het Delftse slavernijverleden in opdracht van de gemeente Delft. Tijdens dat onderzoek waren zij al details over de rol van de kerk tegenkomen, die niet in het eerdere onderzoeksrapport vermeld zijn. Nu hebben ze dus aanvullend archiefonderzoek gedaan. Het eerdere Delftse onderzoeksrapport was aanleiding voor de gemeente Delft om excuses aan te bieden voor de rol van het stadsbestuur in de slavernij, en heeft geleid tot verschillende vervolgactiviteiten. Ook de Algemene Kerkenraad zal zich beraden op mogelijke vervolgstappen. De pijn uit het verleden werkt immers nog door. En nog steeds is er discriminatie en worden mensen ver weg en dichtbij ontmenselijkt, door ze alleen als productiemiddel te zien en te exploiteren.

Presentatie en forumgesprek
De publiekspresentatie van de resultaten van dit onderzoek is op zaterdag 28 juni in de Nieuwe Kerk, aanvang 16.00 uur. Daarbij is iedereen van harte welkom.
Na de presentatie volgt een forumgesprek met de voorzitter van de Algemene Kerkenraad Bram Gille, wethouder Joëlle Gooijer en Glenn Weisz. Hij is directeur van stichting Canidream, die Delftse jongeren helpt hun dromen waar te maken en hij verwoordt het perspectief van de nazaten van tot slaaf gemaakten. Aanwezigen kunnen bovendien vragen stellen, en daarna napraten onder het genot van een hapje en drankje.

Deze onderzoekspresentatie is één van de vele activiteiten in Delft die in de week van 24 juni tot 2 juli worden georganiseerd, als herinnering aan het slavernijverleden en als viering van de afschaffing ervan (zie ook www.delftontdekt.nl).